حضانت فرزندان پس از جدایی والدین

ماده 1168 قانون مدنی: نگاهداری اطفال هم حق و هم تكليف والدين است.
ماده 1169 قانون مدنی: برای حضانت و نگهداری طفلی كه ابوين او جدا از يكديگر زندگی می‌كنند مادر تا سن هفت سالگی اولويت دارد و پس از آن با پدر است.
تبصره «بعد از هفت سالگی در صورت حدوث اختلاف، حضانت طفل با رعايت مصلحت كودك به تشخيص دادگاه است.»
ماده 1171 قانون مدنی: درصورت فوت يكی از ابوين حضانت طفل با آنكه زنده است خواهد بود هرچند متوفی پدر طفل بوده و برای او قيم معين كرده باشد.
ماده واحده: حضانت فرزندان صغير يا محجوری كه پدرانشان به مقام والای شهادت رسيده يا فوت شده باشند با مادران آن‌ها خواهد بود.
نگهداری فرزندان پس از فوت پدر بر عهده چه کسی است؟
در صورت فوت پدر طفل طبق قانون حضانت طفل با مادر خواهد بود و كسی حق ندارد مادر را از اين حق محروم كند مگر به حكم قانون و مادر نيز نمی‌تواند از نگهداری و تربيت طفل خود پس از فوت پدر طفل امتناع كند مگر با عذر قانون، زيرا در صورت خودداری مادر از حضانت طفل دادگاه می تواند او را ملزم به نگهداری كند و اگر الزام ممكن نباشد به خرج پدر و اگر پدر زنده نباشد به خرج مادر حضانت طفل را تامين كند و هرگاه در اثر عدم مواظبت يا انحطاط اخلاقی مادر صحت جسمانی يا تربيت اخلاقی طفل در معرض خطر قرار گيرد دادگاه می‌تواند به تقاضای نزديكان طفل يا به تقاضای قيم او يا به تقاضای رئيس حوزه قضايی هر تصميمی را كه برای حضانت طفل مقتضی بداند اتخاذ كند.
موارد ذيل از مصاديق عدم مواظبت يا انحطاط اخلاقی بشمار می‌آيد:
– اعتياد زيان آور به الكل، موادمخدر و قمار
– اشتهار به فساد اخلاق و فحشاء.
– ابتلا به بيماری‌های روانی با تشخيص پزشكی قانونی.
– سوء استفاده از طفل يا اجبار او به ورود در مشاغل ضد اخلاقی مانند فساد و فحشاء تكدی گری و قاچاق.
– تكرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف.
پدر شوهر يا برادر شوهر در چه شرایطی می‌توانند فرزندان را پس از مرگ پدر از مادر جدا كنند؟
در زمانی كه پدر فوت می كند و جد پدری نيز در قيد حيات نيست، چنانچه مادر دارای صلاحيت باشد می‌تواند به اداره سرپرستی مراجعه و مطابق قانون قيم‌نامه دريافت دارد. ولی در زمانی كه جد پدری يا پدر پدر حيات دارد، طبق قانونی كه در اين زمينه در تاريخ 64/05/06 به تصويب رسيده است نگهداری و حضانت فرزندان صغيری كه پدران‌شان به مقام والای شهادت رسيده يا فوت شده باشند، به مادران آن‌ها واگذار می‌شود، علاوه بر آن دولت يا در صورت شهادت پدر بنياد ايثارگران هزينه زندگی فرزندان را در حدود متعارف: هزينه متعارف عبارت از مخارجی است كه با توجه به نحوه زندگی و معيشت فرزندان و اين كه در چه سنی بوده و در چه مقطعی اشتغال به تحصيل دارند، برحسب عرف، تعيين می‌شود به مادر آن‌ها پرداخت می‌كند.
مادر چگونه می‌تواند با وجود حضانت فرزندان ازدواج كند؟
قانون‌گذار به مادر اجازه داده است، در صورت ازدواج مجدد نيز به حضانت فرزندان ادامه بدهد، ولی مطابق قانون، شوهر بايد اجازه قيمومیت را به همسرش بدهد و معمول اين است كه شوهر در اداره سرپرستی حاضر شده و كتبا رضايت خود را اعلام دارد.
گفتنی است؛ چنانچه به حكم دادگاه مدنی خاص يا قائم مقام آن دادگاه حضانت طفل به عهده كسی قرار گيرد و پدر يا مادر و يا شخص ديگری مانع اجرای حكم شود و يا از استرداد طفل امتناع ورزد دادگاه صادر كننده حكم وی را الزام به عدم ممانعت يا استرداد طفل می‌كند و در صورت مخالفت به حبس تا اجرای حكم محكوم خواهد شد.